KURAN'DA DÜNYANIN YUVARLAKLIĞI

 

Dünya’nın Yuvarlak Olduğunu Haber Veren Kuran Ayetleri

 

Dünyanın düz bir tepsi gibi kabul edildiği, göklerin dağlar tarafından tutulduğu gibi pek çok hurafenin olduğu dönemlerde, 1400 yıl önce, Kuran'da Dünya'nın yuvarlak olduğunu haber veren ve Kuran’ın Allah kelamı olduğunu delillendiren çok önemli ayetler vardır. Mesela:

 

1. “Ey cin ve insan topluluğu! Göklerin ve yerin çevresinden(kuturlarindan) geçmeye gücünüz yetiyorsa haydi çıkın. Çıkamazsınız, ancak büyük bir imkân ile çıkabilirsiniz.”(Rahman Suresi, 33)

 

Bu ayette geçen, ‘göklerin ve yerin çevresinden” ifadesindeki çevre tabiri, Arapça kökü ‘kutur’ (aktar) أَقْطَارِ olarak geçmektedir. Ayetteki, ‘kutur’ kelimesi Arapçada “çap” demektir. Çap, yuvarlak bir şekil olduğuna göre ayet, dünyanın şekliyle ilgili önemli bir bilgi vermektedir.

 

2. “Allah geceyi gündüze dolar, gündüzü de geceye dolar.” (Zümer Suresi, 5)

 

Ayette “dolamak” diye tercüme edilen Arapça ‘tekvir’ kelimesidir. Tekvir ise, yuvarlayarak bir cismi, maddeyi sarmak demektir. Mesela, bir topun, topacın iple sarılması da bunun gibidir. Ayette de, gecenin gündüze, gündüzün geceye geçişinin, birbirine sarılmasının ifadesinde ‘tekvir’ kelimesinin kullanılması, yeryüzünün yuvarlaklığını işaret eden önemli bir ayettir.

 

3. “Gece de bir alamettir onlara. Ondan gündüzü soyar çıkarırız.”(Yasin Suresi, 37)

 

Ayette kullanılan “Soyup çıkarmak” fiilinin Arapça’sı olan ’sehl’ kelimesinin “yuvarlak bir şeyi soymak”tır. Türkçe’de de hayvanların derilerinin soyulduğu yere ’salhane’ (selhhane) denir. Hayvanların bedeni üzerindeki derinin yerleşimi de yuvarlanmış şekildedir. Ayette de, geceden gündüzün çıkarılmasını tariflerken ‘sehl’ kelimesiyle soymak tabirinin kullanılması, yerkürenin yuvarlaklığını gösteren önemli bir ayettir.

 

Ayetlerde geçen 'tekvir" kelimesinden türeyen yukevviru , 'sehl' kelimesinden türeyen 'neslehu' kelimeleri düz ve yuvarlak tepsiyi değil, küresel yuvarlaklığı gösterir.

 

Fahreddin Razi, Kadı Beydavi’ de dünyanın yuvarlaklığını kabul etmiştir. İbn Hazm bu ayetin dünyanın kürevî olduğu hususunda çok açık olduğunu belirterek, ayetteki tekvir kelimesi tekviru’l-amame ifadesinden alınmış olup bu ifade sarığı başa dolamak, sarmak manasına gelir. Bu ifade arzın kürevî olduğu hususunda bir nassdır, demiştir. (bkz. Râğıb, s. 443;)

 

Keza, İbn Arabi de Futuhât’ında bu ayetlere dayanarak dünyanın küre olduğunu bildirmiştir. (M. Said es-Suyutî, s. 31).

 

4. “Yeri de yaydık, genişlettik ve oraya sağlam dağlar çaktık ve orada hikmetle ölçülmüş olarak her türlü nebatı yetiştirdik.”(Hicr Suresi, 19) 

“Yeri de döşedik, oraya dengeyi sağlayacak sağlam ulu dağlar yerleştirdik. Orada, gönüller, gözler açan her çeşit bitkiden çiftler bitirdik”(Kaf Suresi, 7).

 

Bu ayetlerde geçen, “Yeri yaydık, genişlettik” ifadeleri “DEHAVNÂHA VE BESATNÂHA” kelimeleriyle açıklamıştır. İlginçtir, bu iki sözcükten birincisi olan “DEHAVN” “UDHUVVE” kökünden gelir ve (deve kuşu yumurtası/veya yuvası manasına gelip) elips gibi yuvarlaklığı ifade etmektedir. İkinci kelime olan “BESATN” ise yaymak, genişletmek, döşemek, manasına gelir. Bu iki manayı beraber mütalaa ettiğimiz zaman, ilgili ayetin bu cümlesi “Yeri yuvarlak bir satıh olarak yayıp genişlettik” manasına gelir.

 

İmam-ı Azam Ebu Hanife, Dünya'nın şekliyle ilgili yaşadığı 700’lü yıllarda şöyle demiştir: "Yeryüzü bir portakal gibi yuvarlaktır." (el-Muvaffak, Menakib-u Ebi Hanife, ty, C. I, s. 161)

 

İmam-ı Gazali’de dünyanın şekliyle ilgili şöyle der: "Kіmіlerіde göklerіn yuvarlak (kürevі) olduğunu söylemіşlerdіr. Mühendіslerіn hepsі bu görüştedіrler. Bu hususta, bіz onlarla aynı görüşteyіz." (Tefsіr-і Kebіr C.18.S149)

 

Asırlar önce yaşayan, El-İdrisi, (12. yy), El-Mesudi(10.yy), El Mucem El-Büldan(12.yy) gibi Müslüman bilim adamları ve din adamları da Dünya’nın yuvarlaklığını iddia etmiştir ve bu iddialarının ilhamını da Kuran’dan almışlardır.

 

Ortaçağ’da dünyanın yuvarlak olduğu iddia edildiğinde devrin kiliseleri tarafından ‘İncile, Hristiyanlığa aykırı söylemde bulunmaktan ötürü’ bilim insanları asılırken, İslam alimleri Kuran’dan ilham alarak Dünya’nın şekli konusunda net fikirler beyan etmişlerdir. İslam’da da Dünya’nın düz bir tepsi gibi olduğu kabul edilmiş olsaydı, örneklerini verdiğimiz din ve bilim adamlarının dine aykırı iddialarının olduğu devrin İslam alimlerince dile getirilirdi. Ancak, böyle bir durum söz konusu olmamıştır.